Δημητριακό Ζέα

Θαυματουργό δημητριακό ή αστικός μύθος;

 

από την Shakila Ιωάννα Μπράτη

Μια από τις πιο δημοφιλείς περιπτώσεις αντιπαράθεσης απόψεων όσον αφορά τη διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου σε συνδυασμό με τις θεωρίες περί ελέγχου της διατροφής γενικότερα είναι η περίπτωση του αρχαίου δημητριακού ζέα.
Λέγεται πως είχε θαυματουργές ιδιότητες που ευνοούσαν ιδιαίτερα τις εγκεφαλικές λειτουργίες και κατά μια εκδοχή για αυτόν ακριβώς το λόγο καταργήθηκε στη χώρα μας επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου.

Η Ζέα ή ζεία ήταν όντως ένα δημοφιλές αρχαίο δημητριακό το οποίο καταλάμβανε εξέχουσα θέση στη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων αλλά και άλλων λαών της Μεσογείου. Στην Ελλάδα υποτίθεται πως η καλλιέργεια της καταργήθηκε σταδιακά επί της τελευταίας πρωθυπουργίας του Ελευθερίου Βενιζέλου (1928 – 1933). Οι απόψεις για τους λόγους που έγινε αυτό διίστανται.

Το «Οργουελικό» Σενάριο

Κατά μια εκδοχή ο Βενιζέλος προχώρησε στην απαγόρευση κατόπιν εντολών από το εξωτερικό προκειμένου να τροποποιηθεί η διατροφή των Ελλήνων, καθώς η ζέα ευνοούσε την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και έκανε το λαό εύστροφο και πνευματικά ανώτερο. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, που διατρέφονταν με αυτήν, είχαν δημιουργήσει τεράστιους πολιτισμούς, άρα έπρεπε να σταματήσει η καλλιέργεια της. Έτσι κι έγινε. Παράλληλα εξαφανίστηκε τεχνηέντως όλη η σχετική βιβλιογραφία, με εξαίρεση ορισμένες αναφορές σε ομηρικά και άλλα αρχαία κείμενα, καθώς τέτοιες συναντάμε στον Ηρόδοτο, στον Θεόφραστο και στον Αισχύλο, στον ύμνο του προς τη Θεά της Γεωργίας Δήμητρα.

Παρ’ όλα αυτά, τα συγκεκριμένα κείμενα αποδεικνύουν μόνο την ύπαρξη και τη χρήση του δημητριακού, όχι όμως και τις ιδιότητες του. Επιπλέον σύμφωνα πάντα με τη συγκεκριμένη εκδοχή, η ζέα απαξιώθηκε και υποβιβάστηκε σε ζωοτροφή, ενώ άλλαξε και ο ορισμός της στα αντίστοιχα λήμματα των λεξικών.
Απώτερος Στόχος ο πνευματικός υποβιβασμός των Ελλήνων και ο πλήρης έλεγχος της συμπεριφοράς τους. Κάπου εδώ οι σχετικές αναφορές διανθίζονται με πιο σύγχρονες θεωρίες για τον έλεγχο της διατροφής, του εμπορίου σπόρων, τη Μονσάτο και τον Codex Alimentarius.

Το «Οικονομικό» Σενάριο

Η άλλη εκδοχή έχει περισσότερο πολιτικό και οικονομικό χαρακτήρα, καθώς αποδίδει την κατάργηση της καλλιέργειας της ζέας σε οχλήσεις οικονομικών συμφερόντων της εποχής, την εύνοια των οποίων ήθελε να εξασφαλίσει ο Κρητικός πολιτισμός.

Συγκεκριμένα το πολιτικοοικονομικό σενάριο θέλει την απαγόρευση της καλλιέργειας της ζέας να αποτελεί δώρο του Βενιζέλου στου εγχώριους αλευροβιομήχανους. Οι τελευταίοι έβρισκαν το σιτάρι πολύ πιο παραγωγικό και οικονομικώς αποδοτικότερο από το αρχαίο δημητριακό. Η ζέα ήταν πολύ ευαίσθητη και το ρίσκο της καλλιέργειας μεγάλο. Το σιτάρι, αντίθετα, ήταν πολύ πιο ανθεκτικό τόσο στις μεταβολές των καιρικών συνθηκών όσο και στις ασθένειες που έπλητταν τα δημητριακά. Έτσι, ο τότε πρωθυπουργός έκανε τη χάρη στους αλευροβιομήχανους να απαγορεύσει το ευαίσθητο δημητριακό και να υιοθετηθεί το σιτάρι που θα αύξανε την αποτελεσματικότητα της παραγωγής και αντιστοίχως τα κέρδη τους.

Οι πηγές

Στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να εντοπίσει πλείστες όσες πηγές (με αμφιλεγόμενη εγκυρότητα) που κάνουν αναφορές στο θέμα. Η πλευρά που θέλει την υπόθεση ζέα να αποτελεί αστικό μύθο βασίζεται στο επιχείρημα που προαναφέραμε, πως δηλαδή ο νόμος με τον οποίο υποτίθεται πως καταργήθηκε η καλλιέργεια του συγκεκριμένου δημητριακού δεν έχει εντοπιστεί, συνεπώς δεν αποδεικνύεται η κακόβουλη ενέργεια που αποδίδεται στον Βενιζέλο.
Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές της θεωρίας επικαλούνται το βιβλίο του συγγραφέα Γ.Γ. Αυφαντή «Ο Ιστορικός Εμπαιγμός», στο οποίο αναφέρεται αναλυτικά η θεωρεία της κατάργησης της ζέας για τους λόγους που προαναφέραμε.

Αν ψάξει κανείς το θέμα στο διαδίκτυο θα βρει σχεδόν την ίδια ιστορία σε δεκάδες ιστοσελίδες και ιστολόγια, διανθισμένη με άλλα στοιχεία αλλά και ακραίες ερμηνείες. Επίσης, σε πολλές από αυτές εμφανίζονται αναγνώστες – σχολιαστές των σχετικών άρθρων οι οποίοι ισχυρίζονται πως καλλιεργούν ζέα και παράγουν αλεύρι το οποίο πωλούν 2-3 ευρώ το κιλό. Κανείς όμως δεν μπορεί να γνωρίζει τι ακριβώς πουλάνε αυτοί οι άνθρωποι. Επίσης πολλοί υποδεικνύουν σημεία πώλησης και φούρνους που υποτίθεται πως παράγουν ψωμί και άλλα προϊόντα με αλεύρι ζέας, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί αν όντως πρόκειται για τέτοιο αλεύρι ή για προϊόν κάποιου άλλου παρεμφερούς δημητριακού. Προσοχή λοιπόν στους επιτήδειους που εκμεταλλεύονται με το αζημίωτο τον προβληματισμό των ανθρώπων που αναζητούν πληροφορίες για το θέμα αυτό.

Εκείνο που ίσως θα έπρεπε να γίνει είναι μια εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη έρευνα που θα διαλευκάνει το μυστήριο γύρω από το θέμα και θα λύσει τις απορίες όλων των πλευρών. Διαφορετικά ο προβληματισμός θα διαιωνίζεται και πολύ χειρότερα θα γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και από τις δύο πλευρές.

Διατροφικά

Από βρίζα (όλυρα στο αρχαίο κείμενο) παρασκευαζόταν ψωμί, σε μέρες πείνας, καθώς ήταν είδος σιτηρού δεύτερης σειράς. Αυτό συνέβη κατά την έβδομη πληγή της Αιγύπτου [Ησαΐας 28:25].

Η Ζέα ή αλλιώς Δίκοκκο σιτάρι, υπερέχει των νεότερων ποικιλιών σε ορισμένα αντιοξειδωτικά και μέταλλα (β καροτένιο, μαγνήσιο, βιταμίνη Α). Επίσης έχει μικρότερη περιεκτικότητα σε γλουτένη, που προκαλεί δυσπεπτικά ενοχλήματα σε πολλά άτομα, έχει άμεση απορροφητικότητα, μεγαλύτερη περιεκτικότητα θρεπτικών συστατικών και δεν λειτουργεί συγκολλητικά ως προς τις αρτηρίες, τα κύτταρα και τις πρωτεΐνες των εγκεφαλικών κυττάρων. Οι έρευνες αυτές έδειξαν ότι η ζέα περιέχει 40% περισσότερο μαγνήσιο από τα άλλα δημητριακά.
Το συστατικό αυτό βοηθά στην αντιμετώπιση των κραμπών που εμφανίζονται συνήθως μετά από πολύωρη ποδηλασία. Το μαγνήσιο επιπλέον ενεργοποιεί τις ενζυματικές διαδικασίες του μεταβολισμού. Περιέχει δε υψηλά ποσοστά του αμι- νοξέος λυσίνη.
Εάν θα θέλαμε να πούμε μια φράση που να αναπαριστά, αλλά και να αποτίει φόρο τιμής σε ένα ξεχασμένο αλλά άξιο φυτό της ελληνικής γης, αυτό δεν θα ήταν άλλο από το “νους υγιής εν σώματι υγιεί”.

Η θρεπτική του αξία είναι αδιαμφισβήτητη, άλλωστε δεν είναι τυχαίο που η ετυμολογία της λέξης ”ζείδωρος” (αυτός που δωρίζει ζωή) προέρχεται από αυτό το δημητριακό. Ζει (ζειαί = πληθυντικός του ζειά) + δώρος (δώρον)

[Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας/Γεώργιος Δ. Μπαμπινιώτης Αθήνα, Κέντρο Λεξικολογίας, 1998].

 

Σημείωση: Όλες οι αναρτήσεις μας καθημερινά και στη σελίδα μας https://www.facebook.com/pages/Lilian-Simou-Astrolife/

Το αστρολογικό μήνυμα της ημέρας στο: http://kissmygrass.gr/